Stamboom van Günther Polfliet

Goeiedag, welkom op de stamboomsite van de familie Polfliet. Wist u dat onze familienaam in 1267 voor het eerst opgedoken is als een middelnederlands woord in de Vlaamse gemeente Kluizen Deze gemeente maakt nu deel uit van het Oost-Vlaamse Evergem. Mijn vader werd er geboren en leeft er nu nog. Back to the roots is dus wel heel letterlijk genomen. Polfliet bestaat uit twee middelnederlandse woorden: pol = aarde en fliet = rivier. Het woord polfliet zou betekenen "hogergelegen stuk aarde waar dieren in veiligheid kunnen gebracht worden bij hoogwater of overstromingen".

Het achterhalen van de betekenis van onze familienaam is mogelijk in het boek Verklarend woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk (1993), grondig herziene uitgave (2003) van dr. Frans Debrabandere

Oorsprong, betekenis en verspreiding van de familienaam “Polfliet”.

(bijdrage van Robert Polfliet uit Nazareth)

 In het meest volledige standaardwerk op het gebied van familienamen in België keert de auteur, Frans Debrabandere (zie uittreksel hieronder) zeer ver in de tijd terug. De naam die ons hier bezighoudt, komt voor onder verschillende varianten: POLFLIET, POLFLIEDT, VAN POLFLIET, (VAN) POLVLIET, POLLEVLIET, PALFLIET en PARLEVLIET. De er op gelijkende naam “POLFIET” (zonder “l” na de “f”) is echter niet verwant, maar heeft een heel andere oorsprong en betekenis.
De oudst bekende vermelding had plaats in 1267, in de gemeente Kluizen (thans als deel van Ertvelde gefusioneerd met Evergem): “curtem nostram de Polvliet”. Vervolgens werd de naam ook opgetekend in 1361 te Gent, in 1491 te Temse, in 1452 te Temse-Mechelen, in 1584 te Antwerpen en in 1776 te Kortrijk.
Familienamen kwamen in onze gewesten in gebruik op het einde van de zgn. ‘lange twaalfde eeuw’, d.i; de periode van 1050 tot 1250, waarin de Germaanse stamverbanden onherroepelijk teniet gingen, waarin het zwaartepunt van de economische macht in Europa van het Zuiden naar het Noorden verschoof en waarin de basis gelegd werd voor de macht van de steden.
De meeste oude bronnen zijn in feite namenlijsten van belastingplichtigen. Wie er op voorkwam, bewees tot de zgn. “derde stand” te behoren (de adel en geestelijkheid betaalden geen belastingen en de “horigen” waren volledig ondergeschikt aan deze klassen – die hadden trouwens geen bezit waarmee ze belastingen zouden kunnen betalen).  Parochiale registers, waarin doopsel, huwelijk en begrafenissen werden opgetekend, bestonden toen nog niet. Die kwamen pas na het Concilie van Trente (midden zestiende eeuw) in gebruik. Ook de definitieve erkenning van het huwelijk als een sacrament stamt trouwens uit die tijd, al hadden sporadisch al huwelijksinzegeningen in het kerkgebouw plaatsgevonden vanaf de jaren 800. Registers van de burgerlijke stand werden pas onder Napoleon (begin 19^de eeuw) ingevoerd.
Een en ander maakt dat het zeer moeilijk is stambomen op te stellen die verder in de tijd teruggaan dan pakweg 1600.
De naam “Polfliet” bestaat uit twee lettergrepen. De tweede (oorspronkelijk “-vliet”, niet “fliet”) is nog steeds een gangbaar (hoewel ouderwets klinkend) Nederlands woord om een waterloop of rivier aan te duiden. Het eerste deel – de “Pol” – is een Middelnederlandse aanduiding voor een eiland of een verhoogde plek in een laaggelegen terrein, verwant aan de woorden “polder” en “graspol.”.  De naam werd dus oorspronkelijk toegekend aan iemand die woonde op zo’n min of meer hoge plaats in een voor de rest waterachtige omgeving. Het valt ook op dat de eerste naamgevingen plaatsvonden in gemeenten die niet ver van de Schelde lagen en in elk geval toch aan een waterloop.
Als wij de hedendaagse verspreiding van de naam bekijken dan lijkt er in 750 jaar nauwelijks iets veranderd te zijn. Ook nu nog wonen de meeste van de 1616 naamdragers op minder dan 30 kilometer van de Schelde.
Dat is overigens geen uitzonderlijk feit in Vlaanderen, maar het maakt de Vlaamse gewesten wel uniek in de wereld (op Noord-Italië na). Ook voor andere familienamen kan hetzelfde worden vastgesteld. Men ging vóór de 20^ste eeuw bijna altijd op ten hoogste 10 kilometer van de ouderlijke woonst zijn huwelijksbed opslaan. Dat is ook de reden dat Vlaanderen de absolute wereldkampioen is betreffende de dialecten: nergens elders verschilt de gewesttaal zo veel van gemeente tot gemeente.
Niet dat er buiten dit gebied geen enkele Polfliet voorkomt. Volgens de zoekrobot van Geneanet zou de verdeling per land in de wereld er ongeveer als volgt uit zien:
-          België:                                           36,9 %
-          Frankrijk:                                       25,18 %
-          Verenigde Staten (USA):                9,22 %
-          Nederland:                                      6,48 %
De rest leeft verspreid over andere landen.
Al bij al dus een gewone naam. Als men hem de dag van vandaag misschien wat vreemd vindt, dan komt dat door de ouderdom ervan, die de oorspronkelijke betekenis onverstaanbaar maakt.
Nog een opmerking: Met de naam “Polfliet” is het als met de namen “Van Acker”, “Van De Velde”, “Van De Putte”, ‘Van Den Bossche’, ‘Vanderpoorten’ of “Van De Weghe”. Er was op vele plaatsen wel iemand die in de akkers, in de velden, nabij een put, in de bossen, nabij de stadspoort, of langs de weg woonde (of daar als vondeling werd aangetroffen) en die daarom zo genoemd werd door zijn dorps- of stadsgenoten.
Er is geen bewijs dat al die naamdragers van één enkele persoon afstammen…